Διατροφικές Διαταραχές: Μάθε τα Πάντα | 11888 Blog

Η πολυπλοκότητα των διατροφικών διαταραχών έχει υπάρξει αντικείμενο συζήτησης και έρευνας εδώ και πάρα πολλά χρόνια, προκειμένου να αποσαφηνιστούν τα είδη τους, τα αίτια εμφάνισής τους καθώς και οι συνέπειες. Και ενώ στον δυτικό κόσμο, οι διατροφικές διαταραχές μαστίζουν μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού (7%) και κυρίως νέα σε ηλικία άτομα, η συζήτηση γύρω από αυτές εξακολουθεί να αποτελεί ταμπού.

Η σύγχρονη δυτική κοινωνία, συχνά αντιμετωπίζει με καχυποψία, αμφισβήτηση ακόμα και υποτιμητικά τις διατροφικές διαταραχές, αδυνατώντας να κατανοήσει τη σοβαρότητά τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα άτομα με διατροφικές διαταραχές να διστάζουν να αναζητήσουν βοήθεια και όταν τελικά το κάνουν, η κατάστασή τους να είναι ήδη πολύ σοβαρή.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η απαξίωση από τον γονέα ή τον περίγυρο ενός νεαρού ατόμου με συμπτώματα διατροφικών διαταραχών, αφού συχνά αποδίδουν τις συμπεριφορές σε ακραίες εξάρσεις της εφηβείας και τις θεωρούν παροδικές. Η ελλιπής ενημέρωση και η άγνοια επιφέρουν δυσάρεστες καταστάσεις, κλιμακώνουν το πρόβλημα και δεν οδηγούν στην πρόληψη και επίλυσή του.

Τι είναι όμως στην πραγματικότητα οι διατροφικές διαταραχές, τι τις προκαλεί και εμείς πώς μπορούμε να τις αναγνωρίσουμε;”Τι είναι οι διατροφικές διαταραχές;” Μέσω των διατροφικών διαταραχών, συνήθως εξωτερικεύεται το άγχος ή άλλα συναισθηματικά και ψυχολογικά προβλήματα του ατόμου που νοσεί. Αποτελούν τον τρόπο που τα άτομα αντιμετωπίζουν το εκάστοτε πρόβλημά τους ή και τη ζωή τους συνολικά. Ο τρόπος αυτός αφορά τις αφύσικες διατροφικές συνήθειες που αναπτύσσει το άτομο με διατροφικές διαταραχές, γεγονός ωστόσο που πρέπει να αντιμετωπίζεται όχι απλά με σωστό διαιτολόγιο αλλά παράλληλα και με ψυχολογική υποστήριξη. “Ποιοι εμφανίζουν διατροφικές διαταραχές; “Οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε άτομο ανεξαρτήτου ηλικίας και φύλου, ωστόσο τείνουν να εμφανίζονται πιο συχνά σε άτομα ηλικίας 15-25 ετών με το μεγαλύτερο ποσοστό να αφορά τα νεαρά κορίτσια. Ο λόγος που το μεγαλύτερο ποσοστό ατόμων με διατροφικές διαταραχές αφορά κορίτσια στην εφηβεία είναι ο σύγχρονος τρόπος ζωής σε συνδυασμό με τα λανθασμένα πρότυπα για την εξωτερική ομορφιά της γυναίκας.

Παρά την πρόοδο της δυτικής κοινωνίας, οι γυναίκες εξακολουθούν μέχρι σήμερα να δέχονται πίεση για την εξωτερική τους εμφάνιση και κυρίως το βάρος τους. Ωστόσο, τα πρότυπα ομορφιάς δεν αποτελούν τον μοναδικό παράγοντα, αφού πανεπιστημιακές έρευνες έχουν δείξει ότι οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να εμφανιστούν σε περιπτώσεις κοινωνικής, επαγγελματικής, οικογενειακής πίεσης ή ακόμα και σε περιπτώσεις βίας και κακοποίησης.

Άλλοι παράγοντες που συμβάλουν είναι το έντονο στρες, το πένθος ή οποιαδήποτε άλλη αγχώδης και δυσάρεστη κατάσταση (π.χ. διαζύγιο) ακόμα και τα γονίδια. “Ποιες είναι οι διατροφικές διαταραχές;” Τα είδη των διατροφικών διαταραχών είναι τα εξής:

• Βουλιμία
• Νευρική Ανορεξία
• Αδηφαγική Διαταραχή
• Νυχτερινό Σύνδρομο
• Ορθορεξία/Ορθοφαγία

“Βουλιμία” Τα άτομα που υποφέρουν από βουλιμία, συνήθως έχουν έντονα συναισθηματικά κενά, ανασφάλειες ή φοβίες που προσπαθούν να καλύψουν καταφεύγοντας σε υπερκατανάλωση φαγητού. Ωστόσο, μετά από κάθε επεισόδιο υπερφαγίας, ακολουθεί πλήθος αρνητικών συναισθημάτων και τύψεων που συνοδεύεται από τον φόβο αύξησης του σωματικού βάρους. Όλα αυτά κάνουν το άτομο να θέλει να “ξεφορτωθεί” την ποσότητα φαγητού που έφαγε και το οδηγούν σε μεγάλη χρήση καθαρτικών, πρόκληση εμετού ή υπερβολική άσκηση.

Ενώ η βουλιμία είναι δύσκολο να εντοπιστεί από το περιβάλλον του ατόμου που πάσχει, καθώς το άτομο αυτό δεν παρουσιάζει ανησυχητικές μεταβολές στο βάρος του, έχει ωστόσο κάποιες ενδείξεις τόσο στη συμπεριφορά και το σώμα, όσο και στην ψυχολογία του ατόμου.

Πιο συγκεκριμένα, ένα βουλιμικό άτομο μπορεί να παρουσιάσει συμπτώματα όπως εμμονές με το φαγητό και το σωματικό βάρος, κυκλοθυμική συμπεριφορά με έντονη ανησυχία, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ντροπή, φόβο αλλά και τάση απομόνωσης και δισταγμού συνεύρεσης σε κοινωνικές συναθροίσεις.

Όσον αφορά το σώμα, τα άτομα με βουλιμία δεν παρουσιάζουν μεγάλες μεταβολές στο βάρος, αν και πολύ συχνά μεταβαίνουν από περιόδους υπερφαγίας σε περιόδους υποσιτισμού, εμφανίζουν προβλήματα στα δόντια ή το δέρμα και αισθάνονται κούραση και λήθαργο.

Μακροπρόθεσμα, η βουλιμία μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες σε ζωτικά όργανα, προβλήματα στο στομάχι και τα δόντια καθώς και απώλεια υγρών και σημαντικών θρεπτικών συστατικών από τον οργανισμό. “Νευρική Ανορεξία” Η νευρική ανορεξία έχει απασχολήσει πάρα πολύ την κοινή γνώμη και την ιατρική κοινότητα τα τελευταία χρόνια, με πολλά ξεσπάσματα της διαταραχής σε νεαρά κορίτσια που φτάνουν σε δραματικά σημεία υποσιτισμού, επιθυμώντας να αποκτήσουν το “ιδανικό” για εκείνες σώμα.

Τα άτομα με νευρική ανορεξία, τείνουν να μισούν το σώμα τους για το βάρος που έχει και ως ένδειξη αυτοελέγχου, περιορίζουν δραματικά την ποσότητα φαγητού που λαμβάνουν. Ενώ η απώλεια βάρους είναι πολύ έντονη, τα άτομα με ανορεξία αδυνατούν να την αντιληφθούν και συνεχίζουν να θεωρούν τον εαυτό τους χοντρό και αντιαισθητικό.

Η σοβαρότητα αυτής της διαταραχής έγκειται στο ότι στερεί τον έλεγχο από το άτομο, αφού οι χημικές αλλαγές που προκαλούνται στο σώμα έχουν άμεση επιρροή στη λειτουργία του εγκεφάλου. Αυτό σημαίνει πως το άτομο με νευρική ανορεξία χάνει την ικανότητά του να μπορεί να πάρει λειτουργικές αποφάσεις για το φαγητό.

Η νευρική ανορεξία, σε αντίθεση με τη βουλιμία, είναι πιο εύκολο να εντοπιστεί από το περιβάλλον του ατόμου που πάσχει, τόσο από τη συμπεριφορά όσο και από τη δραματική αλλαγή της εξωτερικής του εμφάνισης. Τα άτομα με νευρική ανορεξία αποφεύγουν συστηματικά την πρόσληψη τροφής, ενώ όταν πρόκειται να φάνε κόβουν το φαγητό σε πολύ μικρά κομμάτια. Στη συνέχεια, έχοντας τύψεις για το φαγητό που έφαγαν και με το φόβο της αύξησης των κιλών, οδηγούνται σε πρόκληση εμετού ή χρήση καθαρτικών χαπιών.

Όσο η διαταραχή προχωράει, τα άτομα υποφέρουν από κοιλιακά άλγη, πρηξίματα στο στομάχι και το πρόσωπο, ζαλάδες και λιποθυμίες, προβλήματα ή και απώλεια της έμμηνου ρήσης, μείωση της οστεϊκής μάζας, ενώ το δέρμα τους γίνεται ξηρό και άγριο.

Παράλληλα, το άτομο παρουσιάζει πολλές μεταπτώσεις στη διάθεση, έντονο φόβο μην πάρει βάρος, χάνει τη λογική αντίληψη για το τι είναι φυσιολογικό, φορά πολύ φαρδιά ρούχα αφού θεωρεί πως είναι υπέρβαρο και φυσικά αρνείται την ύπαρξη του προβλήματος.

Μακροπρόθεσμα, η νευρική ανορεξία μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρά προβλήματα στο σώμα αλλά και το μυαλό του ατόμου. Εφόσον όμως το πρόβλημα εντοπιστεί εγκαίρως, τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα είναι αντιμετωπίσιμα και αναστρέψιμα. “Αδηφαγική Διαταραχή” Η αδηφαγική διαταραχή παρουσιάζεται με κρίσεις υπερφαγίας οι οποίες όμως δεν συνοδεύονται με μεθόδους εκκαθάρισης, όπως συμβαίνει με την βουλιμία. Τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή, συνήθως βιώνουν καταστάσεις έντονου στρες ή κατάθλιψης και αδυνατώντας να ελέγξουν τα συναισθήματά τους, βρίσκουν διέξοδο στην υπερκατανάλωση φαγητού χωρίς απαραίτητα να πεινάνε.

Στη συγκεκριμένη διατροφική διαταραχή, τα άτομα συνηθίζουν να καταναλώνουν την τροφή τους πολύ γρήγορα, σε μεγάλες ποσότητες έως ότου αισθανθούν δυσφορία, ενώ επιδιώκουν να τρώνε μόνοι τους ή και κρυφά, αφού αισθάνονται ντροπή. Μετά την υπερκατανάλωση του φαγητού, νιώθουν αηδία και ενοχές, ωστόσο δεν προβαίνουν σε καμία ενέργεια εκκένωσης (εμετός, καθαρτικά κ.α.).

Η αδηφαγική διαταραχή συχνά συνδέεται με ψυχολογικούς παράγοντες, όπως η κατάθλιψη, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η αδυναμία διαχείρισης δυσκολιών. Ωστόσο, μπορεί να οφείλεται και σε βιολογικούς παράγοντες όπως είναι η υπογλυκαιμία, η ελλιπής παραγωγή νευροδιαβιβαστών όπως της σεροτονίνης που είναι υπεύθυνη για το αίσθημα του κορεσμού ή η ανεπαρκής πρόσληψη υδατανθράκων.

Εφόσον μιλάμε για υπερβολική κατανάλωση φαγητού, μία από τις άμεσες συνέπειες στο άτομο είναι η παχυσαρκία, η οποία με τη σειρά της επιφέρει πολλά προβλήματα υγείας όπως χοληστερίνη, σακχαρώδη διαβήτη και υπέρταση. Ωστόσο, ακόμη και αν αποφευχθεί η παχυσαρκία, η υπερφαγία της αδηφαγικής διαταραχής μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στον μεταβολισμό. “Νυχτερινό Σύνδρομο” Τα άτομα με νυχτερινό σύνδρομο ή αλλιώς νυχτερινή υπερφαγία, συνηθίζουν να καταναλώνουν πολύ μικρές ποσότητες φαγητού κατά τη διάρκεια της ημέρας καταλήγοντας σε έξαρση υπερφαγίας το βράδυ πριν τον ύπνο ή και με διακοπή του ύπνου.

Όπως και στις προαναφερθείσες διατροφικές διαταραχές, έτσι και το νυχτερινό σύνδρομο πολύ συχνά συνδέεται με καταστάσεις άγχους και κατάθλιψης που το άτομο αδυνατεί να διαχειριστεί. Παράλληλα, η πρόσληψη μεγάλης ποσότητας φαγητού κατά τη διάρκεια της νύχτας προκαλεί και διαταραχές στον ύπνο.

Τα άτομα με νυχτερινό σύνδρομο παρουσιάζουν μειωμένη όρεξη το πρωί και έχουν τύψεις για ό,τι έφαγαν το προηγούμενο βράδυ. Καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού τις βραδινές ώρες, πολλές φορές μέχρι και τα χαράματα, ενώ πολλές φορές ξυπνούν τη νύχτα για να αναζητήσουν φαγητό.

Παράλληλα, βιώνουν έντονα συναισθήματα θλίψης και άγχους και οι κρίσεις συστηματικής βραδινής υπερφαγίας μπορεί να διαρκέσουν μέχρι και 2 μήνες. Τέλος, η σύνδεση του νυχτερινού συνδρόμου με την παχυσαρκία λειτουργεί σαν ένας φαύλος κύκλος, αφού η διαταραχή αυτή μπορεί να οδηγήσει το άτομο στην παχυσαρκία, και με τη σειρά της η παχυσαρκία μπορεί να αποτελέσει παράγοντα που οδηγεί στη διαταραχή. “Ορθορεξία/Ορθοφαγία” Η ορθορεξία είναι η πιο πρόσφατη, συγκριτικά με τις προηγούμενες, διατροφική διαταραχή αφού για πρώτη φορά αναφέρθηκε το 1997 ως επίσημος όρος. Η διαταραχή αυτή έχει να κάνει με την εμμονή του ατόμου να τρέφεται υγιεινά και για αυτό το λόγο είναι και η πιο δύσκολη να εντοπιστεί.

Τα άτομα που πάσχουν από ορθορεξία αποκλείουν φαγητά, ακόμα και ολόκληρες ομάδες τροφίμων τις οποίες θεωρούν βλαβερές και ανθυγιεινές. Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή προγραμματίζουν πολλές ημέρες πριν τα γεύματά τους και είναι πολύ αυστηρά με την τήρηση του υγιεινού διατροφολογίου τους. Πολλές φορές καταλήγουν να απομονώνονται κοινωνικά αφού προτιμούν να μείνουν στο σπίτι τους παρά να βγουν και να καταναλώσουν κάτι το οποίο θεωρούν επιβλαβές για την υγεία τους.

Και ενώ εκ πρώτης όψεως η ορθορεξία δεν δείχνει να είναι μία ανησυχητική διαταραχή, τα άτομα που τη βιώνουν έρχονται αντιμέτωπα με σοβαρές εμμονές με το φαγητό και μπορεί να καταλήξουν ισχνά ή και να κινδυνεύσουν από ασιτία. “Νομίζω ότι πάσχω από κάποια διατροφική διαταραχή, πώς μπορώ να το αντιμετωπίσω;” Όπως έγινε σαφές με την παραπάνω ανάλυση των διατροφικών διαταραχών, όλες σχετίζονται τόσο με ψυχολογικούς όσο και με διατροφικούς παράγοντες. Υπάρχουν ειδικά κέντρα με εξειδίκευση στις διατροφικές διαταραχές στα οποία μπορεί να απευθυνθεί όποιος το επιθυμεί, για να λάβει σχετική διάγνωση. Παράλληλα, ένας ψυχολόγος ή ένας εξειδικευμένος διατροφολόγος μπορούν να εντοπίσουν την εκάστοτε διαταραχή και να βοηθήσουν στην αντιμετώπισή της.